Een vechtscheiding en ouderverstoting worden vaak in een adem genoemd. Ten onrechte! Nog steeds denken hele volksstammen, inclusief professionals, dat een kind een ouder afwijst als gevolg van de ‘vechtscheiding’ van hun ouders. Het is de schuld van die twee onverantwoordelijke ex-partners die geen oog meer hebben voor het belang van hun kinderen en de strijd – vaak jarenlang – over hun hoofden uitvechten. Maar als er sprake is van ouderverstoting, dan zit het heel anders in elkaar.
Het aantal scheidingen dat ontspoort lijkt eerder toe- dan af te nemen. Onderzoek laat zien dat de invoering van het ouderschapsplan en het groeiende co-ouderschap tot meer en heftiger conflicten leidt. In veel van deze complexe scheidingen verliest een van de ouders het contact met de kinderen, omdat de ex-partner eenzijdig de zorg- of omgangsregeling niet nakomt. De hulpverlening bestempelt de situatie al gauw als ‘vechtscheiding’ zonder te onderzoeken wat er werkelijk speelt binnen dit gezin. Ze zeggen dan bijvoorbeeld:
“Deze ouders zijn verwikkeld in een vechtscheiding: ze demoniseren elkaar en de kinderen zijn daar de dupe van.”
Dat ‘vecht-frame’ doet onbewust iets met onze gedachten en interpretaties. Professionals focussen op wat ze aan het oppervlak denken te zien, waardoor de onderliggende machts- en geweldsdynamiek wordt gemist. Wat van de buitenkant lijkt op een strijd tussen ex-partners, zijn de verwoede pogingen van de verstoten ouder om manieren te vinden om zijn of haar kind te helpen en aandacht te krijgen voor de onveilige opvoedsituatie bij de andere ouder.
Veroordeeld tot onveilig opgroeien
De ouder die de omgang met steeds nieuwe smoesjes, leugens of beschuldigingen over de ex-partner tegenwerkt, kampt dikwijls met psychische problemen of een persoonlijkheidsstoornis. Betrokken professionals onderkennen dit onvoldoende en missen daarnaast de deskundigheid én de tools om deze volwassenenproblematiek aan te pakken.
Vaak wordt als ‘oplossing’ voor de zogenaamde strijd tussen de ouders, het contact tussen het kind en de verstoten ouder – op advies van de jeugdbeschermer – door de rechter tijdelijk stopgezet. De gedachte is dat dit beter zou zijn voor het kind, terwijl dat opgroeit in een ongezonde omgeving bij een giftige ouder. Daarnaast leert de ervaring dat de breuk tussen kind en (de verstoten) ouder meestal definitief is, de hulpverlening faalt en de hereniging komt niet meer tot stand.
Machtsverhoudingen en geweldspatronen
Het begrip ‘complexe scheiding’ nodigt – in tegenstelling tot de term vechtscheiding – veel meer uit om een situatie vanuit verschillende invalshoeken en in hun onderlinge samenhang te onderzoeken. Het gaat daarbij niet om winnen, maar om vast te stellen wat het kind en de ouder(s) in een onveilige (gezins)situatie nodig hebben.
In mijn boek EMOTIONEEL GEVANGEN dat in oktober uitkomt, ga ik dieper in op aspecten aan de hand waarvan een complexe scheiding kan worden geanalyseerd en (machts)verhoudingen en (gewelds)patronen tussen gezinsleden, waaronder psychische (kinder)mishandeling, zichtbaar worden.
Wil je op de hoogte blijven van de voortgang van het boek, meld je dan hier aan.
Bronnen:
- Sietske Dijkstra, Beweging brengen in complexe scheiding en complex ouderschap, 2016
- Karen Woodall, podcast Therapeutic Parenting for Alienated Children, 13 mei 2020
- Reporter Radio, Jeugdzorg worstelt met vechtscheidingen, NPO-1 radio,14 juni 2020
Hallo Monique,
Vandaag las ik in de Volkskrant een column van Nadia Ezzeroili met als titel ‘Om je uit de modder van je jeugd te knokken, heb je een volwassene nodig die werkelijk om je geeft.’
Ze beschrijft hoe zij als tienjarige – middels getik op de verwarmingsbuizen – met haar mishandelde buurmeisje communiceerde.
Haar conclusie: ‘Het zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen kregen ze dankzij een volwassene die werkelijk om hen gaf, al dan niet met tough love: van leraar tot conciërge. Zij hoorden het getik van kinderen – en kwamen vervolgens in actie.’
Een verstotende ouder manipuleert en breekt de wil van het kind net zo lang totdat het kind zich uit angst gewonnen geeft. Alle loyaliteit van het kind komt dan alleen nog de mishandelende ouder toe.
Dit proces blijft voor velen verborgen. De mishandelende ouder maskeert het wangedrag door een enorm toneelstuk van (ogenschijnlijke) liefde Alles lijkt meer dan perfect te zijn.
Maar een goed verstaander hoort – ook in het geval van ouderverstoting – wel degelijk een hoop getik.
https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/om-je-uit-de-modder-van-je-jeugd-te-knokken-heb-je-een-volwassene-nodig-die-werkelijk-om-je-geeft~b71c0ca6/
Hartelijke groeten,
Ingeborg Steijlen
Dank voor het delen van dit waardevolle artikel Ingeborg. Ik ben het volledig met je eens dat een goede verstaander niet om het getik van een vervreemd kind heen kan en vrij gemakkelijk door de façade van de verstotende ouder heen prikt.
Hallo Monique,
Het is zó belangrijk dat we eens weg raken van standaard leuzen als ‘waar twee vechten hebben twee schuld’ en ‘waar rook is, is vuur’.
Die leiden in het geval van ouderverstoting alleen maar tot pure ellende waarbij kinderen een ouder verliezen en één ouder kapot gemaakt wordt met valse beschuldigingen, karaktermoord en verraad.
Juiste formuleringen zullen maken dat steeds minder mensen zich achter zulke algemeenheden kunnen verschuilen. Zo ook achter de mythe dat moeders altijd het beste willen voor hun kind want dat is een façade die heel wat leed verbergt.
Jij zet de spotlight zo scherp dat ouderverstoting steeds beter opgemerkt moet worden. Door jouw volhardende, degelijke werk wordt dat hopelijk zelfs onontkoombaar.
Heel veel dank en hartelijke groeten,
Ingeborg
Dank (weer) voor je hartelijke woorden Ingeborg!
Korter en bondiger kun je theorie en praktijk niet samenvatten. Fantastisch verwoord!
“De ouder die de omgang met steeds nieuwe smoesjes, leugens of beschuldigingen over de ex-partner tegenwerkt, kampt dikwijls met psychische problemen of een persoonlijkheidsstoornis. Betrokken professionals onderkennen dit onvoldoende en missen daarnaast de deskundigheid én de tools om deze volwassenenproblematiek aan te pakken.
Vaak wordt als ‘oplossing’ voor de zogenaamde strijd tussen de ouders, het contact tussen het kind en de verstoten ouder – op advies van de jeugdbeschermer – door de rechter tijdelijk stopgezet.
Hoe korter erop, hoe beter het is. Zodra 1 van beide ouders het ouderschap van de ander ter discussie stelt en derhalve de kinderen weg houdt, zou er anamnese (MASIC, assessment op huiselijk geweld) en tevens forensisch en klinisch onderzoek gedaan moeten worden, om tot de juiste diagnose te komen.
Dan pas kan er is oplossingen gedacht worden, waarbij de veiligheid van het kind echt centraal staat.
Mits geen BEWEZEN gevaar voor het kind, zouden het EWRVM, de rechten van het Kind en de grondwet moeten prevaleren boven de handreikingen, richtlijnen en (word) rapporten!
ergo; 50% parallel ouderschap, uitsluiting van de gehele jeugdbeschermingsbranche, geen processtapeling etc.
Dan begrijp je ook meteen waarom dit zo opzichtig door de branche, de ministeries JenV en VWS, de VNG en zelfs de advocatenlobby wordt tegen gehouden.
Er hoort ingezet te worden op rehabilitatie, hereniging, traumaverwerking en vooral de jeugd leren hoe zij het destructieve patroon, (generationele overdacht) doorbroken kan worden, opdat zij niet, prooi door de kansencirkels, afhankelijk blijven van een branche, die enkel extra kolen op het vuur gooit en niet de intentie heeft daadwerkelijk in het belang van het kind te gaan handelen.
Intussen is de overheid juist en uitgebreid geïnformeerd over het ontstaan en de impact van ouderverstoting op kinderen, de verstoten ouders en de desastreuze gevolgen voor de samenleving. Er is door het kabinet een onderzoek geïnitieerd door een ‘expertteam’. De resultaten moeten we afwachten, maar het ligt in de lijn der verwachting dat ook de uitkomsten van dit rapport niet zal leiden tot een krachtdadig optreden tegen dit uiterst destructieve fenomeen. Daarvoor dient de jeugdzorg grondig hervormd te worden en huiselijk geweld serieus aangepakt. Nu daar geen hervormingen te verwachten zijn, kunnen we stellen dat de overheid ouderverstoting aanmoedigt, en dit bewust geïmplementeerd beleid is. Social distancing is ook tijdens de corona-hype een effectief middel gebleken de bevolking te ontwrichten en tegen elkaar uit te spelen. Er zal eerst een nieuw democratisch bestel geformeerd moeten worden door mensen met verantwoordelijkheid voor een gezonde bevolking.